Jakie kroki należy podjąć, żeby legalnie móc przebywać na terytorium RP? Co zrobić żeby nie zostać zobowiązanym do powrotu do kraju swojego pochodzenia i dostać zakaz wjazdu do Polski i państw obszaru Schengen?
Sposobów na legalny pobyt na terytorium Polski jest bardzo wiele. Można uzyskać jedno z kilkunastu zezwoleń na pobyt czasowy. Można uzyskać zezwolenie na pobyt stały lub rezydenta długoterminowego. Można wyrobić wizę krajową lub wizę Schengen. Można przebywać w Polsce na podstawie ruchu bezwizowego, a jeżeli jest się obywatelem Ukrainy, można przebywać na terytorium RP na podstawie ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2023 r. poz. 103 t.j.). Wyboru podstawy pobytu na terenie Polski należy dokonać na podstawie wielu czynników, tj. długości pobytu, możliwości wykonywania pracy czy możliwości wyjazdu na określony termin do innych krajów unijnych. Mądrze wybrana podstawa pobytu zaoszczędzi cudzoziemcowi kłopotów i pieniędzy wydanych na procedurę legalizującą oraz uchroni przed otrzymaniem decyzji o zobowiązaniu do powrotu i zakazu wjazdu na terytoria państw strefy Schengen.
Zezwolenia na pobyt czasowy można uzyskać na okres od 3 miesięcy do 3 lat. Cudzoziemiec w trakcie rozpoczynania procedury o udzielenie zezwolenia musi przebywać na terytorium Polski (występują wyjątki) oraz nie może m. in. ubiegać się o udzielenie ochrony międzynarodowej lub o udzielenie azylu, przebywać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zgody na pobyt tolerowany lub zgody na pobyt ze względów humanitarnych czy przebywać na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej po tym, jak został zobowiązany do powrotu przez Straż Graniczną. Cudzoziemiec musi złożyć wniosek w trakcie legalnego pobytu na terytorium RP, najpóźniej w ostatnim jego dniu. Istnieją niewielkie odstępstwa od tej zasady. Zezwolenie na pobyt czasowy udziela się cudzoziemcowi na deklarowany cel, którym może być np. wykonywanie pracy, prowadzenie działalności gospodarczej czy kształcenia się na studiach. Po otrzymaniu decyzji o udzieleniu zezwolenia na pobyt czasowy cudzoziemiec odbiera kartę pobytu, która potwierdza jego uprawnienie do pobytu na terytorium RP przez okres wskazany w decyzji, a wraz z paszportem uprawnia do przekraczania granic i przebywania na terytoriach innych krajów strefy Schengen przez okres 90 w okresie 180 dni. Cudzoziemiec przebywający na terytorium RP, w przypadku kontroli przez służby takie jak Straż Graniczna czy Policja, nie musi posiadać przy sobie paszportu, a jedynie polską kartę pobytu.
Zezwolenie na pobyt stały udziela się cudzoziemcowi, jeżeli m. in. jest dzieckiem obywatela polskiego pozostającym pod jego władzą rodzicielską, jest osobą o polskim pochodzeniu i zamierza osiedlić się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na stałe czy przebywa nieprzerwanie na terytorium Polski przez okres nie krótszy niż 5 lat w związku z nadaniem mu statusu uchodźcy, udzieleniem ochrony uzupełniającej lub na podstawie zgody na pobyt ze względów humanitarnych. Zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE udziela się cudzoziemcowi jeżeli przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej legalnie i nieprzerwanie co najmniej przez 5 lat bezpośrednio przed złożeniem wniosku i spełnia łącznie następujące warunki: posiada źródło stabilnego i regularnego dochodu, posiada ubezpieczenie zdrowotne, posiada potwierdzoną znajomość języka polskiego. Zarówno posiadanie zezwolenia na pobyt stały jak i rezydenta długoterminowego UE upoważnia cudzoziemca do wykonywania pracy bez uzyskania zezwolenia na pracę.
W ramach ruchu bezwizowego całkowity pobyt na terytorium wszystkich państw członkowskich obszaru Schengen (w tym Polski) bez konieczności uzyskania wizy nie może przekroczyć 90 dni w ciągu każdego 180-dniowego okresu. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/1806 wymienia obywateli państw, którzy mogą korzystać z ruchu bezwizowego. Należy pamiętać, że obywatele niektórych państw są zwolnieni z obowiązku posiadania wiz, ale tylko w przypadku posługiwania się paszportami biometrycznymi. Obywatele niektórych państw mogą wjeżdżać do Polski ponownie w ramach ruchu bezwizowego bez konieczności zachowania 180-dniowego limitu, na podstawie umów bilateralnych regulujących ruch bezwizowy, zawartych przez Polskę z tymi państwami przed przystąpieniem Polski do UE. Do tych państw należą: Argentyna, Chile, Honduras, Izrael, Japonia, Korea Południowa, Kostaryka, Malezja, Meksyk, Nikaragua, Panama, Singapur, USA, Urugwaj. W trakcie pobytu bez konieczności uzyskania wizy cudzoziemiec powinien spełniać następujące warunki: posiadać ważny dokument podróży, potrafić uzasadnić cel i warunki planowanego pobytu oraz posiadać wystarczające środki utrzymania lub możliwość ich uzyskania zgodnie z prawem (300 zł do 4 dni, powyżej – 75 zł dziennie lub równowartość w walutach obcych). Cudzoziemiec nie może również być osobą, wobec której dokonano wpisu do celów odmowy wjazdu w SIS, a także nie być uważanym za stanowiącego zagrożenie dla porządku publicznego, bezpieczeństwa wewnętrznego, zdrowia publicznego lub stosunków międzynarodowych żadnego z państw członkowskich, a w szczególności nie dokonano wobec tej osoby na tej podstawie wpisu do celów odmowy wjazdu w krajowych bazach danych państw członkowskich.
Pobyt na podstawie wizy Schengen (wiza typu „C”) uprawnia do przebywania w obszarze strefy Schengen i uprawnia do pobytu na terytorium wszystkich państw tej strefy. Długość pobytu lub pobytów nie może przekraczać 90 dni w ciągu każdego 180-dniowego okresu. Pobyt na podstawie wizy krajowej typu „D” uprawnia do wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz do ciągłego pobytu lub do kilku następujących po sobie pobytów na tym terytorium, które trwają łącznie dłużej niż 90 dni w okresie ważności wizy i nie dłużej niż rok. Wiza krajowa typu „D” uprawnia również do poruszania się po terytorium innych państw strefy Schengen w okresie do 90 dni w ciągu 180 dni, w okresie ważności wizy. Legalny pobyt ma miejsce również w przypadku posiadania dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo strefy Schengen.
Obywatele Ukrainy mogą przebywać legalnie na terytorium RP na podstawie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego kraju bez wykonywania dodatkowych procedur legalizujących. 28 stycznia 2023 r. została wprowadzona możliwość ubiegania się przez obywateli Ukrainy o zezwolenie na pobyt czasowy na okres 1 roku. Obywatel Ukrainy, który nie spełnia wymogów udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na deklarowany cel pobytu, czyli np. pracę, lub okoliczności nie uzasadniają jego pobytu w Polsce przez czas dłuższy niż 3 miesiące, może uzyskać zezwolenie na okres 1 roku, licząc od dnia wydania decyzji przez wojewodę. Cudzoziemiec taki nie może figurować w systemie WYKAZ i SIS do celów odmowy wjazdu, względy obronności Polski nie wymagają opuszczenia przez niego tego terytorium lub w przeszłości w trakcie ubiegania się o zezwolenie na pobyt czasowy nie zeznał nieprawdę lub nie podał fałszywych danych.
Możliwość legalnego wjazdu i pobytu na terytorium Polski ułatwiła tzw. ustawa COVID. Przedłużyła ona ważności kart pobytu i wiz krajowych, a także przedłużyła termin składania wniosków o udzielenie cudzoziemcom zezwoleń pobytowych, jednak oferowane ułatwienia zostaną zniesione już w 2023 r. Zatem przedłużenia legalnych pobytów skończą się po upływnie 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego i będzie należało zalegalizować swój pobyt.
Comments