.png)
Problem przewlekłości postepowań administracyjnych w Polsce jest powszechny. Wynika on z wielu czynników, m. in. zakresu czynności objętych postępowaniami, złożonością oraz ilości przepisów dotyczących tych postępowań oraz utartej praktyki administracyjnej. W 2017 r. ustawodawca dał osobom, wobec których toczy się postępowanie administracyjne, narzędzie ponaglenia oraz wprowadził łatwiejszy dostęp do wniesienia skargi do sądu na bezczynność organu lub przewlekłość postępowania.
Zgodnie z przepisami kodeksu postępowań administracyjnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 775 t.j., dalej: kpa) organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia, a sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie. Natomiast załatwienie sprawy, które wymaga postępowania wyjaśniającego, powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania. Kpa dopuszcza również inne terminy na załatwienie spraw, które są określone w przepisach szczególnych. I tak ustawa o cudzoziemcach (Dz.U. z 2023 r., poz. 519 z późn. zm.) wskazuje, że decyzję w sprawie udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy wydaje się w terminie 60 dni. Jednak należy pamiętać, że terminy określające czas na zakończenie postępowania administracyjnego są jedynie terminami instrukcyjnymi. Oznacza to, że ich przekroczenie przez organ nie powoduje nieważności czynności z mocy prawa. Dlatego organy, które nie są w stanie zakończyć postępowanie administracyjne w ustawowym terminie mają obowiązek sygnalizacji. Polega on na tym, że o każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie, organ administracji publicznej jest obowiązany zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki, wskazując nowy termin załatwienia sprawy oraz pouczając ją o prawie do wniesienia ponaglenia.
W postępowaniach administracyjnych rozróżniamy bezczynność organu oraz przewlekłość jego działań. Bezczynnością organu jest stan bezprawności, w którym albo nie podjęto żadnych czynności, albo uchybiono terminowi załatwienia sprawy, wyznaczonemu w zawiadomieniu o wszczęciu lub w postanowieniu o przedłużeniu postępowania. Przykładem bezczynności może być sytuacja, kiedy organ nie załatwił sprawy w terminie kodeksowym lub wyznaczonym przez siebie, bez znaczenia czy brak jest winy po jego stronie, jak również kiedy organ pozostawił podanie strony bez rozpoznania i nie zawiadomił o tym strony lub zawiadomił stronę, a strona się tym rozwiązaniem nie zgadza. Natomiast przewlekłością najczęściej będzie stan, w którym co prawda termin jest zachowany, postępowanie jest przedłużane, ale np. organ bezzasadnie przewleka termin załatwienia sprawy, uzasadniając to potrzebą podjęcia działań, które są na tle konkretnej sprawy nieefektywne, zbędne lub pozorowane. Przykładem przewlekłości może być sytuacja w której organ wykonuje czynności w zbyt dużych odstępach czasu lub w sposób nieuzasadniony zawiesza postępowanie. Wiemy już, że organ dopuścił się bezczynności lub przewlekłości postępowania. Co możemy z tym zrobić? Możemy wnieść ponaglenie, skargę na podstawie kpa, podnieść tą kwestię w odwołaniu od decyzji lub wnieść skargę do sądu administracyjnego (po uprzednim wniesieniu ponaglenia).
Ponaglenie wnosimy do organu wyższego stopnia, za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie. Organ prowadzący sprawę przekazuje ponaglenie do organu wyższego stopnia w terminie do 7 dni, a organ wyższy rozpatruje je w terminie 7 dni od jego otrzymania w drodze wydania niezaskarżalnego postanowienia. Co możemy zyskać składając ponaglenie? Organ wyższego stopnia, jeżeli przyzna nam rację wskaże termin załatwienia naszej sprawy. Co więcej organ na działania którego wnieśliśmy ponaglenie może sam załatwić niezwłocznie naszą sprawę i nie przekazywać ponaglenia do organu wyższego stopnia.
Co zrobić kiedy wniesione ponaglenie nie przyniosło żadnych działań organów? Fakt złożenia ponaglenia otwiera nam drogę do wniesienia skargi do sądu administracyjnego. Skargę podobnie jak ponaglenie należy wnieść do organu, którego bezczynność lub przewlekłość kwestionujemy. Organ prowadzący postępowanie po otrzymaniu skargi kompletuje i porządkuje akta sprawy. Następnie przygotowuje odpowiedź na skargę w terminie 30 dni od otrzymania skargi przesyła tę skargę wraz z aktami ( oryginalne, kompletne akta) i odpowiedzią na skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, właściwego ze względu na siedzibę organu, którego działalność została zaskarżona. Organ prowadzący postępowanie może uwzględnić skargę w całości, ale mimo tego ma obowiązek przekazania sprawy do sądu. Jeśli tego nie zrobi narazi się na karę grzywny. Dopuszczalne jest również cofnięcie skargi przez stronę, które wiąże sąd. Wojewódzki Sąd Administracyjny może w całości lub w części uwzględnić skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ prowadzący postępowanie i wówczas wydaje wyrok, w którym:
· stwierdza, że organ dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania,
· zobowiązuje organ do wydania aktu administracyjnego w określonym terminie,
· stwierdza, czy bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa.
Jakie są skutki bezczynności lub przewlekłości postępowania prowadzonego przez organ administracji publicznej? Decyzja wydana z uchybieniem terminu zawartym kpa jest ważna i wywołuje skutki przewidziane prawem, jednak bezczynność i przewlekłość a w następstwie podjętych przez stronę czynności opisane wyżej, może spowodować następstwa takie jak:
· konsekwencje finansowe – grzywna,
· odpowiedzialność organu z powodu poniesienia przez stronę szkody,
· pociągnięcie pracownika do odpowiedzialności za szkody,
· powstanie nowych obowiązków organu,
· odpowiedzialność dyscyplinarna/ służbowa pracownika.
Podsumowując, w przypadku bezczynności organu lub przewlekłości prowadzenia postępowania warto jest, będąc stroną postępowania, podjąć kroki, które dał nam ustawodawca. Wniesienie ponaglenia, a w przypadku jeśli nie będzie to skuteczne, skargi do sądu administracyjnego doprowadzi do rozstrzygnięcia prowadzonego postępowania. Następstwa jakie może nieść za sobą ponaglenie i skarga są znaczącym motywatorem do załatwienia sprawy.
Comentarios